Parę słów o architekturze korporacyjnej

Maj 23, 2010

W tym artykule postaram się przybliżyć czytelnikowi pojęcie architektury korporacyjnej (ang. Enterpirse Architecture). Ponieważ jest to stosunkowo nowy termin wydaje mi się, że warto napisać krótko o architekturze korporacyjnej w kontekście znaczenia tego pojęcia i zakresu użycia.

Co oznacza pojęcie architektura korporacyjna?

Architektura korporacyjna to termin, który stosuje się do opisu przedsiębiorstwa jako systemu. Architektura korporacyjna to ujęcie przedsiębiorstwa w spójny całościowy sposób w zakresie reguł, zasad, metod i modeli, które służą do projektowania i wdrażania struktur organizacji, procesów biznesowych, systemów informatycznych i infrastruktury. Architektura korporacyjna swoim zakresem obejmuje całe przedsiębiorstwo (zakres systemu = przedsiębiorstwo) włączając w zakres tego systemu ludzi, działania ludzi, działania aplikacji, informacje, przepływ informacji jak również technologie.

Architektura korporacyjna to również dyscyplina, której celem jest rozwój przedsiębiorstwa w każdym z obszarów w jednolity spójny sposób. Architektura korporacyjna jest naturalną konsekwencją zarządzania procesowego (ang. Process Management) rozszerzając go o zarządzanie we wszystkie obszarach przedsiębiorstwa. To dyscyplina biznesowa, ale z silnym ukierunkowaniem na aspekty techniczne z uwagi na wzrost automatyzacji pracy przedsiębiorstw.

Dlaczego powstała Architektura Korporacyjna?

Architektura korporacyjna to kolejny krok w zarządzaniu procesowym z tym, że w ujęciu szerszym obejmującym każdy z obszarów w jednolity sposób. Dzisiejsze przedsiębiorstwa dążą do automatyzacji procesów, w celu optymalizacji kosztów, jak również wzrostu szybkości i niezawodności działania. Dopóki aplikacje wspierały jedynie poszczególne czynności człowieka ujęcie zarządzania wyłącznie przez pryzmat architektury procesów biznesowych było wystarczające. Obecnie jednak bardzo często to maszyny przejmują większość czynności i sterowanie działaniami procesów. Stąd pominięcie aspektów przepływów informacji, sterowania i technologii, na których oparte jest to przetwarzanie stało się koniecznością.

Rysunek 1 przedstawia zależności pomiędzy heterogenicznymi obszarami w przedsiębiorstwie.

Rysunek 1 Heterogeniczność obszarów przedsiębiorstwa

Cel architektury korporacyjnej

Architektura korporacyjna jako dyscyplina jest przede wszystkim po to by umożliwić zwiększenie efektywności przedsiębiorstwa i gotowości do zmian. Brzmi to jak slogan reklamowy, ale właśnie do tego się sprowadza. Każda zmiana, której źródłem jest architektura korporacyjna lub która podlega weryfikacji przez architekturę korporacyjną ma na celu wsparcie misji przedsiębiorstwa i zmniejszenia czasu potrzebnego do gotowości w sytuacji nadejścia zmiany. Upraszczając, można by napisać, że architektura korporacyjna jest klejem łączącym tak odległe pojęcia jak misją i wizją przedsiębiorstwa z technologią. Klejenie również nie jest celem samym w sobie a środkiem do zachowania spójności i zażegnywania konfliktów w rozwoju firmy.

Architektura korporacyjna jako dobrze określony termin nie dostarcza sama w sobie narzędzi do zarządzania architekturą korporacyjną ani optymalizacji architektury przedsiębiorstwa. W zakresie optymalizacji jak i opisu architektura korporacyjna bazuje na metodach, które sprawdziły się i są znane są np. z zarządzania procesami, metod, standardów i paradygmatów IT (Service Oriented Computing, Grid Computing, Cloud Computing,…), czy metod i standardów opisu architektur (IEEE 1471-2000/ISO/IEC 42010, ARIS, UML, ArchiMate, BPMN, IDEF,…).

Jak implementować architekturę korporacyjną w przedsiębiorstwie?

Opis sposobów jej implementacji wykracza poza ramy tego artykułu. Architektura korporacyjna może być budowana w oparciu o istniejące szkielety środowisk architektury korporacyjnej, jak np. Togaf 9, siatka Zachmana, paradygmatów i modeli, np. Service Oriented  Computing, Cloud Computing, czy notacji opisu IDEF, BPMN, ArchiMate. Tym niemniej są to tylko środki do celu o mniej lub bardziej pełnym zastosowaniu, z których należy wybrać to co najlepsze. Często przedsiębiorstwa wypracowują swoje metody, które są równie dobre, jeśli działają. Najważniejsze we wdrożeniu architektury korporacyjnej jest przede wszystkim zrozumienie konieczności jej posiadania przez wszystkich interesariuszy.

Przedsiębiorstwo to system i aby móc rozwijać system należy mieć wiedzę przede wszystkim o powiązaniach pomiędzy warstwami (rys. 2), ich działaniu, funkcjach, składowych i słabych punktach każdego elementu warstwy.

Rysunek 2 Widok na warstwy przedsiębiorstwa

Kiedy konieczne jest posiadanie architektury korporacyjnej?

Wdrażanie założeń architektury korporacyjnej powinno być naturalną konsekwencją osiągnięcia przez przedsiębiorstwo pewnego poziomu dojrzałości w zarządzaniu procesami. To kryterium jest na tyle płynne, że można je rozumieć bardzo różnie. Najprościej ujmując, architektura korporacyjna to konieczność w sytuacji, kiedy albo biznesowa część przedsiębiorstwa, albo część przedsiębiorstwa świadcząca biznesowi swoje usługi przestają mieć pełną wiedzę lub kontrolą nad zależnościami pomiędzy procesami biznesowymi a wspierającymi je aplikacjami i infrastrukturą. Do weryfikacji gotowości przedsiębiorstwa do wdrożenia architektury korporacyjnej warto również skorzystać z modelu CMMI (ang. Capability Maturity Model Integration) dojrzałości i gotowości organizacji w procesach przedsiębiorstwa według którego od poziomu 3. wdrażanie AK powinno być obowiązkowe.

W jakich przedsiębiorstwach architektura korporacyjna ma zastosowanie?

Architektura korporacyjna nie dotyczy tylko przedsiębiorstw budowanych głównie w oparciu o usługi informatyczne, ale ma zastosowanie wszędzie tam, gdzie do działania przedsiębiorstwa i realizacji jego misji niezbędne jest wsparcie infrastruktury informatycznej i usług świadczonych przez aplikacje budowane w oparciu o tę infrastrukturę. Czyli w zasadzie w dzisiejszych czasach w każdym większym przedsiębiorstwie.

Kto zajmuje się architekturą korporacyjną w przedsiębiorstwie?

Architektura korporacyjna to nie tylko pojęcie a również nowa dyscyplina zawodowa, która w ostatnim roku zaowocowała powstaniem kilkudziesięciu a może większej liczby miejsc pracy w największych firmach w Polsce. Kim wobec tego jest architekt korporacyjny? To osoba o bardzo dobrym zrozumieniu biznesu jak i jego działania. Znająca potrzeby klienta, która potrafi przełożyć te potrzeby z warstwy biznesowych poprzez warstwy aplikacji, danych do najniższego poziomu, czyli warstwy infrastruktury. Co prawda architektura korporacyjna jest dyscypliną, którą określa się jako dyscyplinę biznesową, jednakże aby zostać architektem korporacyjnym nie wystarcza znać procesy biznesowe. Trzeba mieć bardzo silne podstawy techniczne, co w naturalny sposób każe szukać kandydatów na takie stanowiska pośród specjalistów IT działających  pomiędzy warstwą biznesową a infrastrukturą.